Andrzej Sad³owski  

  1. Hala przemys³owa
Hala przemys³owa (zdjêcie z 1994 roku)
W zespole t.zw. Kuschego ruszy³y w latach dziewiêædziesi±tych prace zwi±zane z zagospodarowaniem terenu Parku Starowiejskiego. W czasie prac projektowych przeprowadzono ekspertyzê dotycz±c± istniej±cej tu starej hali przemys³owej. Wykaza³a ona du¿e zu¿ycie konstrukcji ¿elbetonowej, co spowodowa³o decyzjê o jej rozebraniu.
   Hala zosta³a postawiona na pocz±tku II wojny ¶wiatowej w miejscu niew³a¶ciwym, psuj±cym krajobraz parku i zas³aniaj±ca zabytkowy dworek z drugiej po³owy XVIII wieku. W hali Niemcy urz±dzili fabrykê nici potrzebnych do produkcji spadochronów.
   Latem 1995 roku przyst±piono do rozbiórki tego obiektu. W trakcie prac skorodowana konstrukcja sama przyspiesza³a demonta¿ tego obiektu.
   Na odzyskanym terenie za³o¿ono zieleñ z alejkami spacerowymi, poszerzaj±c park w kierunku ulicy A. Mickiewicza. W ten sposób Dworek pod lipami, jeden z nielicznych i najstarszych zabytków Rumi zyska³ ³adn± oprawê zieleni, której w naszym mie¶cie równie¿ brakuje.

  1. Zak±tek Rumi
Widok od strony ul. Ko¶cielnej, rok 1995
Rumia jest miastem m³odym ze zdecydowan± przewag± domków jednorodzinnych. Dziêki takiej zabudowie ocala³a znaczna czê¶æ przedwojennych budynków. W¶ród nich s± i starsze, pamiêtaj±ce XIX wieczne czasy. Taki zak±tek przypominaj±cy przedwojenn± wie¶ mo¿na by³o znale¼æ w Starej Rumi, gdzie czas zatrzyma³ siê w miejscu. Znajdowa³ siê on przy skrzy¿owaniu ulicy Ko¶cielnej z Mostow±. Sta³y tam stare drewniane domki, niektóre z nich czê¶ciowo murowane. W ostatnich latach rozbierane, poniewa¿ z±b czasu naruszy³ ich wiekow± konstrukcjê. Ostatnie zabudowania zniknê³y pod koniec XX wieku.

  1. Dom w mur pruski
Budynek przy Placu Kaszubskim, widok z roku 1994
Zdjêcie przedstawia budynek mieszkalny z po³owy XIX w. przy Placu Kaszubskim w Rumi. Wybudowany zosta³ w mur pruski na kamiennym fundamencie. Dach dwuspadowy pokryty dachówk± holenderk±. By³ typowym dla tamtego okresu dwurodzinnym domem mieszkalnym. Z±b czasu wycisn±³ piêtno na wiekowej konstrukcji i wiosn± 1995 r. zosta³ rozebrany. Dzi¶ mo¿na go ju¿ tylko ogl±daæ na ró¿nych fotografiach. Jedna z nich pochodz±ca z okresu miêdzywojennego, pokazuje, ¿e dach pokryty by³ ¶wie¿± dachówk±, ¶ciany elewacji l¶ni³y biel±, a przed domem znajdowa³ siê kamienny taras. Pod koniec XX w. jeden ze starszych budowli Rumi przeszed³ do historii. W jego miejsce w nastêpnych latach wybudowano nowy dom nawi±zuj±cy swoim kszta³tem do swojego poprzednika, ale ju¿ nowocze¶niejszy w swojej bryle.

  1. Ulica Lipowa
Ulica Lipowa w Starej Rumi, 2008 r.
Na zdjêciu jedna z najstarszych dróg wiejskich Rumi, ulica Lipowa. Nazwa jej pochodzi od drzew lip, które w tamtych czasach ros³y po obu stronach drogi, a czê¶æ z nich przetrwa³a do dnia dzisiejszego. Id±c t± drog± mo¿na tu zobaczyæ sielski pejza¿ z pas±cymi siê koñmi i us³yszeæ szmer p³yn±cej obok rzeki Zagórzanki. Do 1998 roku przy drodze istnia³y jeszcze s³upy z bramy wjazdowej do nieistniej±cego maj±tku ziemskiego z po³owy XIX w. Zabudowa tej dzia³ki przez nowego w³a¶ciciela spowodowa³a rozbiórkê jedynego ¶ladu po istniej±cym tu folwarku. Taki pejza¿ opisany powy¿ej mo¿na by³o tu zobaczyæ nie dawno, bo w latach dziewiêædziesi±tych XX wieku.
   Na pewno jeszcze przez d³ugie lata zak±tek tej czê¶ci miasta bêdzie nawi±zywa³ do przedwojennej Rumi.

  1. Brama folwarczna
S³upy bramy wjazdowej, rok 1995
Przy ulicy Lipowej w Starej Rumi do roku 1998 mo¿na jeszcze by³o zobaczyæ dwa s³upy od bramy wjazdowej do nie istniej±cego maj±tku dworskiego. By³ to jedyny ¶lad jaki siê po nim zachowa³. Maj±tek ten powsta³ w 1864 roku, zajmowa³ teren o powierzchni 284 hektarów. W tamtym okresie zatrudnionych w nim by³o 85 pracowników folwarcznych. Z pocz±tkiem lat trzydziestych XX wieku wyodrêbniono z maj±tku pod lotnisko 79 hektarów ziemi, czê¶æ przesz³a w rêce okolicznych rolników.
   Dzisiaj teren by³ego maj±tku dworskiego to obecnie dzielnica „Lotnisko”. Rozbudowa tej czê¶ci Rumi zmieni³a pejza¿ minionych lat.

  1. Zabytkowy czworak
Budynek przy skrzy¿owaniu ulicy Sabata z M³yñsk±, rok 1995
Przy skrzy¿owaniu ulic Sabata z M³yñsk± mo¿na jeszcze obejrzeæ stary opuszczony dom mieszkalny. Jest to jeden z najstarszych obecnie obiektów w Zagórzu. Budynek o konstrukcji szkieletowo-ceglanej z dwu spadowym dachem wybudowany zosta³ w drugiej po³owie XIX wieku jako tzw. czworak dla pracowników najemnych w tamtym czasie w dobrze prosperuj±cym zak³adzie stolarskim. Z pocz±tkiem XX wieku ulega³ on wewn±trz wielokrotnej przebudowie, by w koñcu osi±gn±æ charakter typowego budynku mieszkalnego o jedno jak i wieloizbowych mieszkaniach zatracaj±c jego pierwotne przeznaczenie.
   Dzisiaj ju¿ trudno sobie wyobraziæ, ¿e kiedy¶ przylega³y do niego urokliwe przeszklone drewniane werandy, z wspaniale utrzymanym ogrodem z ozdobnymi krzewami. Dalszy jego los na pewno jest ju¿ przes±dzony i tylko brak zagospodarowania tego terenu przed³u¿a jego istnienie w krajobrazie Zagórza.

  1. Wjazd do wsi
Stary wjazd do by³ej wsi Rumia od strony Zagórza, stan na rok 2008
Rumia w dawnych czasach posiada³a dwie wa¿ne drogi dojazdowe ³±cz±ce j± ze ¶wiatem. Pierwsza tzw. oksywska i druga, prowadz±ca do traktu handlowego zwana w pó¼niejszym okresie drog± publiczn±, ³±cz±ca Gdañsk ze S³upskiem.
   W roku 1474 mieszkañcy wybudowali przy wje¼dzie do wsi kaplicê p.w. ¦w. Krzy¿a, któr± opiekowali siê rumscy ogrodnicy. Po przeciwnej stronie kaplicy rozpo¶ciera³ siê staw, którego woda napêdza³a ko³o m³yna wodnego.
   Po roku 1870 t± drog± udawali siê mieszkañcy wsi do oddalonej o 1,5 km stacji kolejowej, a z pocz±tkiem XX wieku têdy wje¿d¿a³ do wsi pocztylion wioz±cy pocztê.
   Do dzisiaj zachowa³ siê tylko sam charakter wjazdu dziêki przedwojennej zabudowie. W pobli¿u nieistniej±cej ju¿ kaplicy postawiono w pó¼niejszym czasie kamienny krzy¿. Znikn±³ równie¿ z krajobrazu znajduj±cy siê obok staw m³yñski. Dzisiaj w tym miejscu powsta³o Rondo Jana Paw³a II.

  1. Stara droga
Fragment ulicy Starowiejskiej na wysoko¶ci parku, rok 2008
Ulica Starowiejska by³a typow± drog± wiejsk± ³±cz±c± przez wiele wieków Star± Rumiê z Zagórzem i drog± publiczn±, a w pó¼niejszym okresie ze stacj± PKP. By³a ona najwa¿niejsz± drog± dla wsi Rumia. Na mapach z koñca ubieg³ego wieku zaznaczona, pomimo wygl±du typowej polnej drogi, jako wa¿ny trakt komunikacyjny. D³ugo¶æ jej wynosi³a oko³o 1,5 km. i zaczyna³a siê przy stacji kolejowej, a koñczy³a przy wje¼dzie do wsi Rumia, która ju¿ wtedy liczy³a kilkaset mieszkañców. W po³owie drogi znajdowa³a siê ku¼nica, pó¼niej tartak, które napêdza³o obracaj±ce siê ko³o wodne zasilane ze stawu utworzonego po spiêtrzeniu wody.
   W okresie miêdzywojennym otrzyma³a ona nazwê ulicy Starowiejskiej. Po roku 1934 w budynku usytuowanym przy niej obok wiekowego dêbu powsta³ urz±d gminy. W tym czasie ulica Starowiejska zosta³a uregulowana i otrzyma³a nawierzchniê z drobnego t³ucznia. Wykonano te¿ pobocza z rowami odwadniaj±cymi.
   Dzisiaj niewielu mieszkañców pamiêta jej dawny wygl±d. Jest to obecnie zapewne jedna z naj³adniejszych ulic Rumi; z ³agodnymi ³ukami wij±ca siê w¶ród bujnej zieleni. Do dnia dzisiejszego zachowa³o siê kilka starych budynków z pocz±tku XX wieku.

  1. Nekropolia ewangelicka
By³a alejka cmentarna, rok 1996
Cmentarz ewangelicki w Rumi powsta³ po roku 1859 na przed³u¿eniu osi nie istniej±cego ju¿ przy ulicy Ko¶cielnej ko¶cio³a ewangelickiego w kierunku wschodnim. Powsta³ on po ca³kowitym zagospodarowaniu niewielkiego cmentarza przyko¶cielnego. Obejmowa³ teren o wymiarach 45 x 90 metrów. W okresie jego istnienia chowano tu wiernych wyznania ewangelickiego Rumi, Janowa, Zagórza, Szmelty, Cisowej, Chyloni, £ê¿yc, Nowego Dworu, Redy, Ciechocina, Gniewina i Wyspowa. Parafia w roku 1922 liczy³a 200 wiernych. W okresie istnienia cmentarza wybudowano kapliczkê cmentarn± o ciekawej architekturze o wymiarach 9,70 x 5,40 m. Do dnia dzisiejszego nie pozosta³o nic z tej budowli jedynej w tamtym okresie na rumskich cmentarzach.
   Dzisiaj ju¿ tylko uk³ad rosn±cych drzew wskazuje miejsca alejek na tym terenie.

  1. Droga Oksywska
Stara droga Dêbogórska, stan na 1996 rok
Ulica Dêbogórska ju¿ w XIII w istnia³a jako tzw. „droga oksywska”. Ze wzglêdu na znajduj±ce siê na tym terenie mokrad³a i p³yn±ce strumyki by³a dogodnym i bezpiecznym po³±czeniem od strony Rumi do wsi Mosty, Pierwoszyno, Kosakowo i innych miejscowo¶ci w okresie, w którym wsie te nale¿a³y do cystersów w Oliwie. W tamtym czasie droga o wa¿nym znaczeniu gospodarczym, dzisiaj ulica lokalna ³±cz±ca przede wszystkim dzielnicê Janowa ze Star± Rumi±. W latach sze¶ædziesi±tych po skasowaniu i wyrównaniu terenu po by³ym stawie m³yna wodnego Kuhla przed³u¿ono j± od ulicy Mickiewicza do skrzy¿owania z ulic± Starowiejsk±. W miejscu przeciêcia z Zagórsk± Strug± wykonano jaz z przepustem.

 
   
inne publikacje autora:
 
  •  
  •  
   
   
Stronê odwiedzono 2.071.020 razy od 27.04.2008. webmaster